Choć narkotyki są w Polsce zakazane, to młode osoby nie mają większych problemów, by je zdobyć. Z roku na rok rośnie odsetek nastolatków sięgających po środki psychoaktywne, zmieniają się jedynie substancje. Narkomania stała się więc powszechnym problemem i wyzwaniem. Kluczową rolę odgrywają więc rodzice, którzy od najmłodszych lat powinni edukować swoje dzieci na temat narkotyków i ich szkodliwości.
Jakie są statystyki dotyczące zażywania narkotyków wśród młodzieży
Narkomania coraz częściej dotyczy osób młodych. Według informacji z Krajowego Rejestru Sądowego około 16 tysięcy osób w Polsce w 2020 roku było skazanych za przestępstwa związane z narkotykami, w tym osoby poniżej 18 roku życia. Raport EMCDDA wskazuje, że w Polsce wśród osób w wieku 15-34 lat około 6,4% przyznało się do przyjmowania narkotyków w ostatnim roku.
Jakie są potencjalne konsekwencje związane z zażywaniem narkotyków?
Zażywanie narkotyków wiąże się z konsekwencjami zdrowotnymi, prawnymi czy społecznymi.
Do konsekwencji zdrowotnych można zaliczyć m.in.:
- zatrucie organizmu;
- uszkodzenie narządów wewnętrznych;
- zaburzenie pracy serca;
- zwiększone ryzyko rozwoju zaburzeń psychicznych;
- ryzyko zakażenia wirusem HIV/ADIS i wirusowego zapalenia wątroby;
- częste infekcje wirusowe i bakteryjne.
Do konsekwencji prawnych można zaliczyć m.in.:
- częste łamanie prawa poprzez agresywne zachowanie, bójki czy kradzieże;
- kara pozbawienia wolności do lat 3 za posiadanie narkotyków.
Do konsekwencji społecznych można zaliczyć m.in.:
- utrudnione kontakty z otoczeniem;
- wykluczenie społeczne;
- izolacja społeczna;
- zerwanie relacji rodzinnych;
- trudności w relacjach z rówieśnikami.
Dlaczego wczesna edukacja na temat narkotyków jest kluczowa?
Dzieci widzą i rozumieją więcej, niż wydaje się to dorosłym. Już od najmłodszych lat mogą zaobserwować spożywanie substancji psychoaktywnych. Wystarczy jedna scena z filmu, który akurat jest oglądany w telewizji. Przekaz może zakłamywać rzeczywistość i młoda osoba nabiera nieodpowiedniej wiedzy.
Warto pamiętać, że internet również stanowi potencjalne zagrożenie. Jest tam mnóstwo informacji zarówno prawdziwych, jak i fałszywych. Stąd też istotne jest, aby rozpocząć rozmowy na temat zażywania narkotyków już na wczesnym etapie. Optymalnym wiekiem jest 10,11 rok życia. To właśnie rodzic czy pedagog powinien być źródłem rzetelnych informacji na temat środków psychoaktywnych.
Jak rozmawiać z dzieckiem i nastolatkiem na temat narkotyków?
Pierwsze rozmowy o narkotykach warto przeprowadzić z dzieckiem w wieku wczesnoszkolnym, gdy młoda osoba rozpoczyna funkcjonowanie w grupie rówieśniczej, w której z czasem zetknie się z tematem uzależnień. Stąd też kluczowe jest przekazanie rzetelnej i wiarygodnej wiedzy. Ważne, aby rozmowa przebiegała naturalnie, a słownictwo było adekwatne do wieku dziecka. Warto wybrać spokojną chwilę, by móc przekazać najważniejsze fakty na temat narkotyków. Dobrze jest wsłuchać się w głos i opinie młodych osób, by czuli, że są partnerami w dialogu.
Takie rozmowy warto przeprowadzać cyklicznie, nie w formie „jednorazowej pogawędki”. Punktem odniesienia do dialogu może być wykorzystanie aktualnych wydarzeń lub informacji przedstawianych w mediach. Kluczowe jest również, aby odpowiadać na pytania, rozwiewając wątpliwości dziecka.
Z czasem, kiedy pociecha dorasta, należy pogłębić zakres przekazywanej wiedzy. Stąd też istotne jest zapoznanie się z tematem wszelkich używek. Jeżeli nie znamy odpowiedzi na jakieś pytanie, nie należy na siłę odpowiadać, wymyślając „coś na już”. Takie zachowanie spowoduje utratę wiarygodności i zaufania. Dobrze jest wspólnie poszukać informacji i ustalić fakty. Stąd też istotne jest odpowiednie przygotowanie do rozmów. Dialog z nastolatkiem należy prowadzić, jak z osobą dorosłą, dzięki czemu poczuje się on pełnowartościowym rozmówcą. Kluczowe jest, aby wsłuchiwać się w zdanie swej pociechy, poznać jej opinię czy poglądy. Dialog powinien być oparty na wzajemnym zrozumieniu oraz szacunku. Warto wystrzegać się bezosobowych kazań, straszenia czy grożenia. Taka postawa zamyka nastolatka na rozmowę z rodzicem czy pedagogiem i odbiera mu poczucie bezpieczeństwa. Dobrym pomysłem jest wspólne oglądnięcie filmu o tematyce uzależnień od narkotyków i późniejsza dyskusja na ten temat. Fundamentem rozmowy z dzieckiem czy nastolatkiem jest empatia, wsparcie i zrozumienie, warto wystrzegać się wszelkiego oceniania.
Jak nauczyć dziecko/nastolatka opierania się negatywnym wpływom otoczenia?
Już od wczesnych lat warto uczyć dzieci asertywności i nieulegania presji rówieśniczej. Kluczowe jest, aby wzmacniać poczucie ich wartości i „zaszczepić” w nich pasję, np. sport, sztuka itp. Dobrze jest przygotować dziecko na ewentualne scenariusze, można także pomóc młodej osobie opracować gotowe rozwiązania i podpowiedzieć, jak powinno zachować się w konkretnych sytuacjach. Wskazane jest, aby zapewnić młodą osobę o nieustającym wsparciu i zrozumieniu, które należy okazywać. Wzmocni to poczucie bezpieczeństwa i zaufania. Kontakt rodziców z dzieckiem nie może ograniczać się jedynie do rozmów o zagrożeniach, warto zatem na co dzień interesować się bieżącymi wydarzeniami. Szczere rozmowy o trudnych kwestiach sprawią, że młoda osoba zostanie wysłuchana i znajdzie zrozumienie. Pozwoli to uniknąć sięgnięcia po narkotyki jako formy ucieczki od problemów.
Jakie są najczęściej spotykane narkotyki i ich wpływ na organizm?
Pierwszym narkotykiem, z którym młode osoby najczęściej mają kontakt, jest marihuana, zwykle palona w postaci jointów. Młodzież sięga także po LSD, ecstasy, rzadziej po amfetaminę czy metaamfetaminę.
Narkotyki systematycznie wyniszczają organizm, poprzez uszkodzenie układu nerwowego, wątroby, serca, płuc czy nerek. Prowadzą również do odwodnienia, nudności, wymiotów czy braku apetytu. Regularne zażywanie środków psychoaktywnych osłabia układ odpornościowy, zwiększając tym samym ryzyko infekcji oraz chorób. Duże niebezpieczeństwo stwarzają dopalacze, gdyż część zawartych w nich substancji jest niewiadomego pochodzenia, stąd też nie da się przewidzieć reakcji organizmu.
Strategie radzenia sobie z presją rówieśniczą
Poprzez świadome wychowanie, rodzice mogą mieć duży wpływ na kształtowanie wewnętrznej siły w swoich dzieciach, która pozwoli przeciwstawić się negatywnej presji rówieśniczej. Kluczowe jest dotarcie do umysłu nastolatka i uświadomienie mu, że zawsze może powiedzieć stanowcze „nie”. Ważne jest, aby budować w dzieciach poczucie własnej wartości oraz doceniać ich wysiłki i starania. Istotny jest stały kontakt z nastolatkiem nastawiony na dialog, pomoc i zrozumienie. Młoda osoba musi czuć, że ma wsparcie w rodzicach i może się do nich zwrócić z problemem, dzięki temu nie będzie podatna na wpływ innych osób.
Gdzie rodzice mogą szukać profesjonalnej pomocy?
Nie zawsze da się uchronić dziecko przed sięgnięciem po narkotyki. W chwili, kiedy narkotyki stają się obecne w życiu naszej pociechy, wówczas należy poświęcić czas i przeprowadzić spokojną rozmowę o zaistniałej sytuacji. Swoją uwagę warto skupić na wysłuchaniu i trzeba wyzbyć się wszelkich oskarżeń, krzyków czy pretensji. Należy również poszukać profesjonalnej pomocy, co jest przejawem troski i odpowiedzialności. Kompleksowe leczenie narkomanii oferuje ośrodek „Przebudzenie”, który dysponuje wykwalifikowaną kadrą, na co dzień pracującą z osobami uzależnionymi.
Narkotyki w różny sposób oddziałują na organizm człowieka. Warto zatem zwracać uwagę na niepokojące sygnały i nie zwlekać z rozmową. Ważny jest również czas, ponieważ im szybciej nastolatek otrzyma fachową pomoc, tym większe szanse na wyjście z uzależnienia.