Zobojętnienie, brak poczucia przyjemności, zrezygnowanie, niechęć – od czasu do czasu każdy z nas odczuwa takie emocje. Jest to zupełnie normalne, jednak w sytuacji, kiedy dany stan trwa znacznie dłużej, może to świadczyć o anhedonii. Co ważne, nie jest to choroba, a objaw, który wynika z innych dolegliwości lub uzależnień. Kluczowe jest szybkie rozpoznanie i wdrożenie odpowiednich metod leczenia.
Co to jest anhedonia?
Anhedonia z greckiego oznacza brak przyjemności. To stan, w którym dana osoba ma trudności lub jest niezdolna do odczuwania przyjemności. Dotyczy to sfery cielesnej, zmysłowej, duchowej, intelektualnej oraz emocjonalnej. Charakteryzuje ją brak radości z życia codziennego. Osoby zmagające się z anhedonią nie potrafią czerpać pozytywnych uczuć zarówno z małych, jak i znaczących przyjemności. Na co dzień towarzyszy im całkowity brak emocji. Co ważne, odnosi się to zarówno do pozytywnych, jak i negatywnych odczuć. Doświadczają zobojętnienia i znieczulenia emocjonalnego. Anhedonia to nie jest smutek, można ją raczej określić jako zobojętnienie na wszystko to, co dzieje się dookoła. Na ten stan narażone są osoby przemęczone, zestresowane lub z zaburzeniami psychicznymi. Warto pamiętać, że anhedonia nie jest to choroba, a objawem.
Przeczytaj także: Depresja alkoholowa – uzależnienie od alkoholu i zaburzenie psychiczne
Anhedonia – objawy
Anhedonia objawia się długotrwałym brakiem radości i chęci do życia oraz zobojętnieniem. To zarówno zmniejszone zainteresowanie codziennym życiem, jak i niechęć do podejmowania działań. Do tego dochodzi zaprzestanie odczuwania radości oraz przyjemnych emocji. Osoba cierpiąca na anhedonię nie potrafi się zmotywować do działania, ponadto wszystko staje się dla niej zobojętniałe. Traci chęci na robienie czegokolwiek, co mogłoby sprawić jej radość. Zaprzestaje także wykonywania aktywności czy czynności, które wcześniej ich ekscytowały. Nie potrafi czerpać satysfakcji z żadnej czynności czy przeżycia. Anhedonii towarzysza często takie objawy jak: zmęczenie, utrata apetytu, bezsenność czy zobojętnienie. Innym ważnym objawem może być porzucenie dotychczasowych zainteresowań lub hobby, a także izolacja społeczna. Osoba doświadczająca anhedonii unika kontaktów międzyludzkich i może mieć problemy z funkcjonowaniem w społeczeństwie.
Zarówno anhedonia pierwotna jak i wtórna jest zjawiskiem uleczalnym.
Jakie mogą być przyczyny anhedonii?
Anhedonię można podzielić na pierwotną, czyli wynikającą z depresji oraz wtórną, czyli skutek uboczny przyjmowania leków przeciwdepresyjnych ujawniających się po ustąpieniu ostrych objawów. Inną przyczyną mogą być zaburzenia psychiczne np. schizofrenia, zaburzenia lękowe, zaburzenia afektywne dwubiegunowe, zespół stresu pourazowego czy psychozy. Dodatkowo anhedonia pojawia się u osób uzależnionych na etapie odstawiennym. Nieodczuwanie emocji może dotyczyć także ludzi przepracowanych, które większość swojego dnia poświęcają obowiązkom służbowym i to na nich koncentrują całą swoją uwagę. Dodatkowo anhedonia dotyczy także osób wypalonych zawodowo, które poświęcają swoją energię i siły, aby móc osiągać coraz to wyższe cele, nawet kosztem innych ważnych aspektów np. rodzina. Z czasem kolejny sukces staje się pewnym etapem, który przestaje cieszyć, a staje się czymś mało istotnym. Ciągłe poświęcanie się pracy, stres, przeciążenie czy przemęczenie znacząco przyczynia się do powstawania anhedonii, dlatego też w dużej mierze dotyczy ona pracoholików.
Jak wygląda diagnoza i leczenie?
Anhedonia z racji, iż jest objawem psychicznym, często jest ciężka do zdiagnozowania. Jednym z najważniejszych etapów jest wyeliminowanie czynnika, który odpowiada za dany stan. Pacjent kierowany jest na psychoterapię, może być także wspomagany farmakologią. Terapia pozwala także na uporanie się z problemami, stresem, depresją czy uzależnieniami. Skala Odczuwania Przyjemności SHAPS jest narzędziem, które ocenia, jak bardzo nasilona jest anhedonia. Leczenie może potrwać wiele lat i wymaga specjalistycznej opieki. Bez odpowiedniego wsparcia psychologicznego bądź terapeutycznego, pacjent nie będzie w stanie samodzielnie uporać się ze swoim brakiem emocji. Dużą rolę odgrywa również rodzina, która może znacząco przyczynić się do pokonania stanu, jakim jest anhedonia. W związku z tym kluczowe jest także wsparcie bliskich. Nie należy zwlekać z wizytą u specjalisty, ponieważ objaw ten może się nasilać, powodując wyniszczenie życia codziennego.
Anhedonia to niebezpieczny stan, który nieleczony może doprowadzić co poważnych konsekwencji związanych z brakiem chęci do życia. Ważne jest, aby nie bagatelizować problemu i po dostrzeżeniu niepokojących objawów udać się do specjalisty na specjalistyczne leczenie depresji.