Jak rozpoznać współuzależnienie od alkoholu?

Przebudzenie - 18.11.2021

Alkoholizm to choroba oddziałująca nie tylko na osobę nadużywającą alkoholu, ale również na jej najbliższych, u których często dochodzi do rozwinięcia syndromu zwanego współuzależnieniem alkoholowym. 

Czym jest współuzależnienie od alkoholu?

Współuzależnienie od alkoholu to syndrom polegający na nieprawidłowym przystosowaniu się do problemu, jakim jest uzależnienie bliskiej osoby. U ludzi nim dotkniętych często rozpoznaje się zaburzenia adaptacyjne oraz objawy stresu pourazowego. Współuzależnienie alkoholowe dotyczy małżonka bądź partnera alkoholika, a więc dorosłych, którzy potencjalnie mogą zerwać relację ze zmagającą się z nałogiem osobą. Syndrom nie dotyczy dzieci alkoholików, w ich relacji z nałogowcem nie ma bowiem elementu dowolności, są skazane na życie w warunkach stworzonych im przez nadużywających alkohol rodziców. 

Jak dochodzi do współuzależnienia alkoholowego?

Syndrom współuzależnienia od alkoholu rozwija się u partnerów lub małżonków alkoholika w wyniku problemów, destabilizacji życia oraz cierpienia będących skutkami nałogu. Wiąże się bezpośrednio z poszukiwaniem sposobów pozwalających przetrwać w sytuacjach stresowych, przy braku poczucia bezpieczeństwa oraz w obliczu niemożności zaspokojenia podstawowych potrzeb, zarówno psychologicznych, jak i biologicznych. Wraz z postępującym uzależnieniem od alkoholu osoba pijąca zaniedbuje, a z czasem całkowicie zaprzestaje wykonywania czynności związanych z pełnioną przez siebie funkcją w życiu rodziny. Prowadzi to w ostateczności do utraty zainteresowania bliskimi i wszystkim, co nie ma bezpośredniego związku z nałogiem. Alkoholik w takim stanie wymaga ciągłej opieki, a to z kolei sprzyja rozwinięciu się syndromu współuzależnienia alkoholowego u jego partnera lub małżonka. 

Konsekwencje współuzależnienia od alkoholu

Pozostawanie w związku z uzależnioną od alkoholu osobą wiąże się z długotrwałym stresem oraz poczuciem braku skuteczności podejmowanych przez siebie działań służących powstrzymaniu picia u alkoholika. Współuzależnienie od alkoholu może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia psychicznego osoby dotkniętej tym syndromem. Wśród nich można wymienić przede wszystkim:

• nerwice
• zaburzenia emocjonalne – huśtawki nastrojów, stany lękowe i depresyjne, ciągłe napięcie 
• zburzenia poznawcze – poczucie zagubienia, braku sensu i celu w życiu, zakłócenia w obrębie wzorców normy, nierealistyczne oczekiwania 
• poczucie beznadziei 
• samotność 
• paraliż decyzyjny i towarzysząca mu niemożność podjęcia decyzji o rozstaniu z osobą uzależnioną od alkoholu

Konsekwencją syndromu współuzależnienia alkoholowego jest również często nadużywanie substancji psychoaktywnych przede wszystkim w postaci środków uspokajających i nasennych. Ostatecznie u osoby współuzależnionej obserwuje się wyraźne obniżenie jakości życia. 

Po czym rozpoznać, że osoba jest współuzależniona?

Współuzależnienie od alkoholu, choć nie jest identyfikowane jako jednostka chorobowa, stanowi niewątpliwie stan patologiczny i jako taki manifestuje się poprzez zestaw specyficznych objawów. Osoba cierpiąca z powodu syndromu współuzależnienia w pełni podporządkowuje swoje życie alkoholikowi. Jej myśli, uczucia oraz zachowania koncentrują się na zmagającym się z nałogiem małżonku lub partnerze i są zależne od jego poczynań i stanów emocjonalnych. Osoba współuzależniona zaniedbuje swoje podstawowe potrzeby, ma przy tym często problem z ich poprawnym rozpoznaniem. Wśród innych objawów współuzależnienia można wymienić:

• usprawiedliwianie picia, zaprzeczanie, a także ukrywanie problemu nadużywania alkoholu przed innymi osobami
• próby ograniczenia picia uzależnionej osoby poprzez takie czynności, jak na przykład wylewanie alkoholu
• przejmowanie obowiązków nadużywającej alkohol osoby 
• przejmowanie odpowiedzialności za zachowania alkoholika
• eliminowanie skutków zachowań osoby uzależnionej od alkoholu 
• obsesyjną chęć kontroli sytuacji 

Innymi objawami współuzależnienia są poczucie winy oraz zaburzenie własnych granic skutkujące podatnością na manipulację ze strony alkoholika. Osoby współuzależnione cierpią przy tym z powodu niskiej samooceny i odczuwają przymus ciągłego udowadniania, że są potrzebne. 

Sposoby radzenia sobie ze współuzależnieniem alkoholowym

Osoby współuzależnione negują swoje potrzeby i często minimalizują problem, przez co uważają, że nie potrzebują pomocy w radzeniu sobie z sytuacją, w jakiej się znalazły. Syndrom współuzależnienia jest jednak poważnym zaburzeniem, z którym poradzić można sobie wyłącznie przy pomocy specjalistycznej psychoterapii. Terapia dla osób współuzależnionych ułatwia im zrozumieć mechanizmy, jakie rządzą ich emocjami i zachowaniem. Pomaga również wprowadzić bardziej skuteczne, zdrowe sposoby funkcjonowania. Terapia współuzależnienia przeprowadzana w ośrodkach terapii uzależnień znacząco wpływa na poprawę jakości życia partnera lub małżonka alkoholika.