Badania wykazały, że dzieci rodziców mających problemy z alkoholem lub innymi używkami są bardziej narażone na uzależnienie. Odsetek dzieci urodzonych przez rodziców z patologicznym spożyciem napojów alkoholowych wynosi około 50%. Jeśli tylko jedno z rodziców jest alkoholikiem, istnieje 25% szans, że dziecko odziedziczy po nim nałogowe zachowania.
Skąd się bierze dziedziczenie alkoholizmu?
Tak więc czynnik dziedziczny prowadzi do skłonności spożywania alkoholu u tych dzieci. Dzieje się tak, ponieważ alkohol aktywuje pewne obszary mózgu związane z odczuwaniem przyjemności, co wpływa na ich predyspozycje do uzależnienia. Ma to miejsce w przypadku silnego działania wzmacniającego, jakie alkohol wywołuje w ich organizmie, co skłania ich do powtarzania jego spożywania.
Ponadto warto zwrócić uwagę na tendencję osób z rodzin alkoholowych do wczesnego rozpoczynania nadużywania alkoholu. Tak wczesne pojawienie się choroby skutkuje większą liczbą fizycznych, psychologicznych i behawioralnych powikłań spowodowanych przez alkohol. Poważniej odczuwają oni również fizyczne i psychiczne konsekwencje zdrowotne nadmiernego spożywania alkoholu. Są one również bardziej oporne na rozpoczęcie i podtrzymanie leczenia odwykowego w dłuższym okresie czasu.
Jeśli chodzi o zdrowie psychiczne, osoby z rodzinną historią alkoholizmu są bardziej narażone na zaburzenia neuropsychologiczne. Od zaburzeń psychicznych, takich jak depresja, po niedojrzałość psychiczną. Należy bowiem pamiętać, że alkoholizm sam w sobie jest chorobą psychiczną i fizjologiczną.
Z kolei możliwość rozwoju dziedzicznego alkoholizmu może zwiększyć podatność psychiczną osoby badanej. W związku z tym u dzieci, których rodzice nadużywali alkoholu często występują zaburzenia uwagi, niestabilność emocjonalna, problemy z samooceną i impulsywność. Jako nastolatkowie wykazują większą nietolerancję frustracji i koncentracji, zachowania antyspołeczne oraz problemy z integracją rodzinną i społeczną.
Czy alkoholizm jest zapisany w genach?
Nadużywanie alkoholu nie jest jednak jedynie kwestią predyspozycji genetycznych czy dziedzicznych, lecz także czynników biologicznych i fizjologicznych.
Predyspozycje biologiczne można zaobserwować w indywidualnej zdolności do metabolizowania alkoholu. Dlatego też niektórzy ludzie cierpią na zaburzenia związane z używaniem alkoholu, nawet jeśli pili alkohol tylko przez krótki czas albo nawet jeśli spożywają mniejsze ilości napojów niż inni ludzie.
Możemy mieć także do czynienia z odwrotnym efektem wpływu biologicznego na alkohol: ma to miejsce, kiedy osoba nadużywa alkoholu, a mimo to nie upija się łatwo. Jest to tzw. tolerancja behawioralna. Predyspozycja genetyczna, którą mogą posiadać osoby z rodzinną historią alkoholizmu. I to właśnie ta tolerancja na wysokie spożycie prowadzi do rozwoju uzależnienia od alkoholu. Bo choć organizm często nie wykazuje objawów ostrego zatrucia, to ulega jego efektom wzmacniającym, uzależnieniu i innym skutkom ubocznym.
Szukając przyczyn uzależnienia, warto zaznaczyć, że czynniki środowiskowe, zarówno społeczne, jak i przede wszystkim rodzinne, odgrywają istotną rolę. Czynniki społeczno-kulturowe działają jako katalizatory możliwej predyspozycji do rozwoju dziedzicznego alkoholizmu.
W domu, w którym alkohol jest używany w sposób nieodpowiedzialny dziecko odbiera takie zachowanie jako wzorzec, co skutkuje tym, że w wielu przypadkach dzieci piją. W tych kontekstach mamy zatem do czynienia z interakcją między czynnikami dziedzicznymi a czynnikami społecznymi lub środowiskowymi.
Podobnie jest w przypadku wpływów społecznych pochodzących od rówieśników oraz obyczajów kulturowych i społecznych. Mogą one stymulować spożywanie substancji alkoholowych. I to finalnie, w połączeniu z dziedzicznymi predyspozycjami, prowadzi do wielu przypadków uzależnienia od alkoholu.
Alkoholizm a geny i środowisko
Predyspozycje genetyczne odgrywają dużą rolę jeśli chodzi o podatność na uzależnienie. Jednak w pewnym sensie mogą stanowić swojego rodzaju wymówkę przed stawianiem sobie wymagań oraz braniem odpowiedzialności za swoje zachowanie. Osoby mające predyspozycje genetyczne nie muszą wpadać w pułapkę alkoholizmu, idąc śladem rodziców czy innych członków rodziny. Wszystko zależy od świadomości i umiejętności stawiania granic oraz mówienia „NIE”.