Dlaczego młodzi ludzie są agresywni?

Przebudzenie - 22.09.2021

Okres dojrzewania to czas wielkich zmian fizycznych i emocjonalnych. Czasami przystosowanie się do tych wszystkich zmian wywołuje u nastolatka rozdrażnienie i frustrację, co może prowadzić do zachowań agresywnych. Jednym z przejawów złego zachowania u dzieci i młodzieży jest agresja.

Jak można zdefiniować agresję? 

Agresja to skłonność do gwałtownych zachowań lub reakcji. Termin ten związany jest z pojęciem agresywności, czyli skłonności do szarżowania, atakowania i wyrywania się. Słowo to jest również używane w odniesieniu do werwy, determinacji do podjęcia czegoś i stawienia czoła trudnościom.

Agresja dziecięca to zespół różnych aktywności, które mogą być przejawiane z różnym natężeniem, począwszy od agresji słownej i gestykulacji, a skończywszy na agresji fizycznej. W języku potocznym agresja kojarzy się z brakiem szacunku, obrazą lub prowokacją.

Przyczyny agresji u młodzieży

W sytuacjach, kiedy nasze dziecko przejawia objawy agresji, ważne jest, aby zrozumieć jej przyczyny. 

Przyczyna agresji może leżeć w trudnościach dziecka w kontrolowaniu swoich impulsów, niskiej tolerancji na frustrację, słabych umiejętnościach społecznych lub złym wzorcem konfliktów wyniesionych z domu, który nie dostarczył pozytywnych przykładów do naśladowania. Agresja może być również objawem jakiegoś wewnętrznego konfliktu, np. niskiej samooceny lub depresji, która w przypadku nastolatków ma tendencję do przejawiania się głównie w złości, a nie w smutku. Takie zachowanie może również wskazywać na skomplikowane lub poważne sytuacje, przez które przechodzi dziecko: znęcanie się, wykorzystywanie lub złe traktowanie przez dorosłych, itp. 

Nastolatek może nie lubić swojego ciała, lub zobaczyć, jak rówieśnicy wyśmiewają się z jego wyglądu fizycznego. Może czuć się sfrustrowani, ponieważ nie rozumie, dlaczego jego pragnienia kolidują z ograniczeniami narzuconymi przez rodziców, czując się kompletnie niezrozumiany. Kiedy nastolatek nie wie, jak skierować swoje emocje w inny sposób, może skłaniać się ku agresji.

Innym powodem agresji u dzieci jest brak aktywności fizycznej: emocje negatywne, które „uchodzą” podczas uprawiania sportu, nie mają ujścia, jeśli takiej aktywności po prostu brakuje. 

Objawy agresywne u dzieci i młodzieży

W zależności od wieku dziecka lub nastolatka, agresywność objawia się w bardzo różny sposób: „jesteś najgorszą matką/ojcem na świecie” z okresu przed dojrzewaniem, po trzaskanie drzwiami, rzucanie przedmiotami czy szczypanie rodzeństwa, które może towarzyszyć przez cały ten etap.

W każdym razie musimy pamiętać, że agresja w większości nie jest winą dziecka, lecz przejawem negatywnych emocji, których ono doświadcza: frustracji, niemocy, gniewu, rozczarowania. Kiedy emocje przejmują kontrolę nad sytuacją, rozum schodzi na dalszy plan.

Dlatego też w sytuacji konfliktowej na pierwszy plan wysuwają się zachowania „irracjonalne”, instynktowne: krzyk, kopanie, rzucanie przedmiotami, obrażanie, ponieważ inne, bardziej racjonalne reakcje: negocjowanie, zastanawianie się, rozważanie konsekwencji są neutralizowane przez emocje.

Uwarunkowanie anatomiczne

Migdałek, najbardziej „prymitywna” część naszego mózgu, odpowiedzialna za pierwotne emocje, dojrzewa znacznie wcześniej niż hipokamp (odpowiedzialny za pamięć) i kora przedczołowa (odpowiedzialna za podejmowanie decyzji). Dlatego też u dzieci agresja jest znacznie częstszą reakcją niż u dorosłych. Emocje są bardziej gwałtowne, intensywne i zmienne i uczymy się je kontrolować w miarę tego jak dojrzewamy: jako organizm i jako człowiek.

Jak kontrolować agresję

„Kazania” i pouczenia nie pomogą nastolatkowi zmagającemu się z agresją. Należy najpierw nauczyć dziecko zarządzania zarówno pozytywnymi, jak i negatywnymi emocjami, których doświadcza. 

Skup się na uczuciu, a nawet odłóż dyskusję na później: „Widzę, że jesteś naprawdę zły, nie sądzę, żeby to był najlepszy moment na rozmowę o tym” i daj mu pozytywne alternatywy behawioralne: „Może pójdziesz do swojego pokoju, dopóki się nie uspokoisz”. 

Jeśli agresja Twojego dziecka spędza Ci sen z powiek i chcesz skutecznie pomóc mu w walce z trudnymi emocjami, dobrym rozwiązaniem jest terapia, która pozwoli ukierunkować zachowanie dziecka na właściwe tory, zrozumieć mu siebie oraz szybko stawić czoła problemowi.