Narkotyki powodują liczne nieodwracalne zmiany w ciele zażywającej je osoby – prowadzą do zaburzeń funkcjonowania układu pokarmowego, uszkodzenia nerek, wątroby, trzustki i jelita grubego, a także zmian w szpiku kostnym i występowania napadów padaczkowych. Mają ponadto negatywny wpływ na skórę, jamę ustną, układ krążenia i, co najważniejsze, mózg. Poza oddziaływaniem na sferę fizyczną da się również zauważyć silny wpływ substancji narkotycznych na psychikę człowieka. Szkodliwość narkotyków jest bezdyskusyjna, może być jednak stopniowana – w zależności od typu substancji zróżnicowaniu podlega zarówno zakres negatywnego oddziaływania na organizm człowieka, jak i siła uzależniania.
Jak oceniana jest szkodliwość narkotyków?
Odpowiedzi na pytanie, które narkotyki są najbardziej niebezpieczne, próbowali udzielić między innymi eksperci z Międzynarodowego Towarzystwa Densytometrii Klinicznej (ISCD). W badaniu polegającym na porównaniu szkodliwości substancji psychoaktywnych grupa naukowców oceniała szkodliwość poszczególnych substancji w oparciu o kryteria odnoszące się zarówno do szkód indywidualnych, jak i szkód społecznych zażywania danego narkotyku.
Badaniem objęto dwadzieścia różnych substancji, wśród nich także alkohol i nikotynę, które na potrzeby tego opracowania zostały jednak pominięte.
Kryteria szkodliwości narkotyków dotyczące szkód indywidualnych
- Śmiertelność swoista danej substancji
- Śmiertelność związana z zażywaniem danej substancji
- Negatywne skutki zdrowotne wywoływane przez dany narkotyk
- Negatywne skutki psychiczne związane z zażywaniem danego narkotyku
- Wielkość potencjału wywoływania uzależnienia
- Zaburzenia psychiczne wywoływane przez dany narkotyk
- Zaburzenia psychiczne związane z zażywaniem danego narkotyku
- Degradacja statusu społecznego osoby zażywającej narkotyk
- Naderwanie lub całkowite zerwanie relacji zażywającej narkotyk osoby z jej bliskimi
Kryteria szkodliwości narkotyków dotyczące szkód społecznych
- Ryzyko spowodowania uszczerbku na zdrowiu innych osób przez osobę zażywającą narkotyk
- Ryzyko podejmowania działań sprzecznych z prawem przez osobę zażywającą narkotyk
- Stopień lokalnego zanieczyszczenia środowiska związanego z produkcją, dystrybucją i zażywaniem danej substancji narkotycznej
- Szkody dla rodziny i bliskich osoby zażywającej narkotyk
- Szkody międzynarodowe związane ze stosowaniem nielegalnych substancji
- Bezpośrednie i pośrednie koszty ekonomiczne wynikające ze stosowania przez daną osobę środka narkotycznego
- Negatywne konsekwencje dla społeczności, której częścią jest osoba zażywająca narkotyk
Po uwzględnieniu wszystkich wyżej wymienionych kryteriów badacze dokonali oceny każdego z dwudziestu objętych badaniem narkotyków przy pomocy stustopniowej skali, w której 0 oznaczało brak szkodliwych działań, a 100 najbardziej szkodliwe działanie. Uwzględniona została nie tylko wielkość szkód, ale także ich waga w określonym kontekście. Wyniki następnie zsumowano i uśredniono, uzyskując całkowity wskaźnik szkodliwości dla każdej substancji narkotycznej.
Najbardziej szkodliwe narkotyki
Zgodnie z badaniem przeprowadzonym przez naukowców z ISCD, lista pięciu najbardziej szkodliwych narkotyków przedstawia się następująco:
Heroina
Heroina to narkotyk należący do grupy opioidów powstający na skutek przetwarzania maku lekarskiego. Wykazuje działanie przeciwbólowe i ma właściwości niezwykle silnie uzależniające, mogące prowadzić do wykształcenia się uzależnienia psychicznego już po przyjęciu pierwszej dawki. Heroina jest narkotykiem niezwykle wyniszczającym o bardzo wysokim wskaźniku śmiertelności swoistej.
Crack
Crack powstaje z pasty kokainowej zmieszanej z węglanem wapnia i amoniaku. Siła działania tego narkotyku dwudziestokrotnie przewyższa działanie kokainy, jednak jego efekty utrzymują się przez bardzo krótki czas, powodując chęć sięgnięcia po kolejną dawkę. Ta właściwość cracku sprawia, że wśród zażywających go osób występuje duże niebezpieczeństwo ciężkiego zatrucia.
Metamfetamina
Metamfetamina to organiczny związek chemiczny będący pochodnym amfetaminy. Ma silne działanie pobudzające, równocześnie jest jednym z najniebezpieczniejszych narkotyków ze względu na negatywny wpływ na organizm. Powoduje uszkodzenia mózgu, obciąża serce, utrudnia gojenie się ran, prowadzi również do urojeń i przyspiesza proces starzenia się.
Kokaina
Kokaina wytwarzana jest z liści koki i posiada silne działanie pobudzające. Narkotyk ten ma silne działanie uzależniające – już jednokrotne zażycie może powodować uzależnienie psychiczne. Długotrwałe przyjmowanie kokainy prowadzi do bezsenności, depresji i stanów lękowych, a także halucynacji i psychozy.
Amfetamina
Amfetamina jest środkiem powodującym długotrwałe pobudzenie. Jej zażywanie może prowadzić do omamów słuchowych i wzrokowych, wyczerpania organizmu, a także, w wypadku przedawkowania, zapaści oraz udaru mózgu. Amfetamina nie wywołuje z reguły uzależnienia fizycznego, powoduje jednak uzależnienie psychiczne.
W badaniu heroina uzyskała 55 punktów w stustopniowej skali, crack 54, metamfetamina 33, kokaina 27, a amfetamina 23 punktów, co czyni je najniebezpieczniejszymi narkotykami.