Uzależnienie u bliskiej osoby ma bezpośredni wpływ na całą rodzinę, często zmieniając sposób w jaki domownicy rozmawiają między sobą, dyskutują o sprawach ważnych czy załatwiają drobne rodzinne konflikty.
Poruszenie tematu uzależnienia i nałogów z osobą bezpośrednio dotkniętą chorobą alkoholową czy nadużywającą narkotyków może eskalować do większych kłótni, nawet jeśli intencje osób bliskich są jak najlepsze. Z uzależnionym trzeba nauczyć się rozmawiać, nie bagatelizując problemu i umiejętnie nakierowując go na drogę leczenia i terapii bez wywierania nadmiernej presji i zaostrzania konfliktu. Jak rozmawiać z osobą uzależnioną i żyć w jej towarzystwie?
Do rozmowy warto się przygotować
Uzależnienie nie zależy wyłącznie od silnej woli i w większości przypadków osoby uzależnione nie mogą ot tak odstawić picia czy uzależniającego narkotyku, nawet jeśli zapierają się, że mają nad nałogiem pełną kontrolę lub wręcz wypierają, że nie jest to nałóg i mogą skończyć z nim w dowolnym momencie.
Rodzina, która chce nawiązać kontakt z uzależnionym i rozmawiać z nim, powinna merytorycznie przygotować się do takich rozmów, przeanalizować wszelkie niepokojące i niewłaściwe zachowania uzależnionego oraz zrozumieć, czym tak naprawdę jest uzależnienie, jak się objawia i z czym się wiąże.
Wykazanie zrozumienia podczas rozmowy, w tym także przekazanie że rozumiemy jakie pozytywne, zdaniem uzależnionego, reakcje niesie ze sobą nałóg pozwoli zawiązać nić porozumienia. Unikaj sformułowań „nałóg jest zły” czy „alkohol niszczy życie” – podejmuj rozmowę na poziomie, używając konkretnych argumentów i sugerując działania, jakie mogą pomóc zwalczyć problem.
Rodzina, która musi radzić sobie na co dzień z rozmowami z osobą uzależnioną powinna przygotować się do tych rozmów także psychicznie. W konwersacji należy zachować spokój i opakowanie, nie dając się porwać emocjom, które w przypadku relacji rodzinnych często biorą górę i nie prowadzą do konstruktywnych rozmów. Nie można unosić się, bo osoba uzależniona, często prowadząca rozmowy pod wpływem lub na głodzie może nie myśleć racjonalnie i jakiekolwiek przejawy nerwów może odebrać jako agresję w jej stronę.
Nie należy też przerywać wypowiedzi, a pozwolić by uzależniony wyraził swoje zdanie. Warto oczywiście utrzymywać własną kontrolę nad rozmową, prowadzić ją, przechodzić do konkretnych tematów i rozwiewać wątpliwości, ale i słuchać. To często wysłuchania drugiej strony brakuje w rozmowach z uzależnionymi najbardziej. Musimy pamiętać, że i oni mogą mieć coś do powiedzenia.
Jak okazać wsparcie osobie uzależnionej?
Zdecydowanie najważniejszym elementem rozmowy z osobą uzależnioną jest okazanie jej wsparcia, ale stanowcze podejście do kwestii sprzeciwienia się nałogowi. Walka z uzależnieniem od alkoholu lub narkotyków nigdy nie jest prostym przypadkiem i wygranie jej może trwać długo, dlatego warto pokazać że osoba bliska jest wspierana na każdym etapie i ma powód do tego, by z uzależnieniem zerwać.
Wsparcie powinno wyglądać jak najbardziej naturalnie i być poparte stawianiem dobrych wzorców – osoba uzależniona od alkoholu nie będzie pozytywnie patrzyła na osobę, która sama nadużywa trunków wysokoprocentowych, ale jednocześnie może buntować się, jeśli spróbujemy przyjąć postawę „ja nie piję i mam się dobrze”. Stawianie trzeźwości jako jedynej słusznej drogi i malowanie nałogu jako czynu najgorszego nie przyniesie efektów – osoba uzależniona musi poczuć, że uwalniając się od uzależnienia faktycznie może poczuć się lepiej, ale rezygnuje z niego dla siebie, a nie z przymusu. Nie należy też grozić konsekwencjami, których nie uda się zrealizować lub które mogą wyrządzić więcej zła w życiu osoby uzależnionej – choć powinna mieć świadomość negatywnych skutków swoich działań, zbyt mocne wywieranie presji może skończyć się całkowitą niechęcią do podjęcia leczenia i poczuciem braku realnego wsparcia.
Rozmowa o leczeniu – pokaż alternatywy i swoje wsparcie
Na rozmowę o podjęciu terapii przez osobę uzależnioną warto znaleźć odpowiednią porę, w czasie gdy rozmówca będzie świadomy wypowiadanych słów. Trzeba przygotować się też na fakt, że uzależniony może przytakiwać i zgadzać się na wypowiadane słowa tylko po to, by uniknąć konfrontacji.
Jeśli tak się zdarzy, nie należy się poddawać, a rozmowę podejmować do skutku. Wytłumaczmy, dlaczego uzależnienie jest problemem, nie atakując typowymi stwierdzeniami że używki są złe. Pokażmy też alternatywy, wskazując na potrzebę leczenia i korzyści z terapii połączonej z przekierowaniem energii na inne aktywności.
Jeśli będziesz rozmawiać z uzależnionym pamiętaj, że warto okazać zaufanie i nie kontrolować jego wszystkich działań, ale też sprawdzać, czy jego deklaracje pokrywają się z rzeczywistością. Jedna rozmowa nie doprowadzi zwykle do podjęcia leczenia uzależnienia czy całkowitego zerwania z nałogiem. Cierpliwość, odpowiednie wyczucie i podjęcie działania we właściwym momencie mogą wspomóc w całkowitym dojściu do zdrowia i uwolnić od uzależnienia nawet głęboko siedzące w problemie osoby.