Zespół Korsakowa to choroba, która najczęściej diagnozowana jest u osób nadużywających alkoholu. Powoduje pojawienie się szeregu symptomów neurologicznych i psychiatrycznych. Ważne jest szybkie rozpoznanie oraz rozpoczęcie leczenia, które polega na uzupełnieniu niedoborów witaminowych oraz łagodzeniu objawów.
Czym jest zespół Korsakowa?
Zespół Korsakowa często określany jako psychoza Korsakowa to choroba neuropsychiatryczna, która charakteryzuje się występowaniem objawów neurologicznych oraz psychiatrycznych. Jej nazwa pochodzi od nazwiska rosyjskiego psychiatry Sergieja Korsakowa, który jako pierwszy w swojej serii artykułów naukowych opisał kilka przypadków pacjentów, zmagających się z poważnymi zaburzeniami pamięci.
Przeczytaj także: Wodobrzusze u alkoholika – objawy i leczenie
Zespół Korsakowa określany jest również jako zespół Wernickiego-Korsakowa, gdyż łączy dwa rodzaje objawów neurologiczne (encefalopatia Wernickiego) oraz psychiatryczne, czyli zespół amnestyczny Korsakowa. U chorych w większości przypadków stwierdza się rozległe zmiany w mózgu, które powodują uszkodzenia tkanki mózgowej. Choroba Korsakowa pojawia się nagle, zazwyczaj u osób, które od dłuższego czasu systematycznie spożywają alkohol. Zdarza się, że odpowiada za niezdolność do samodzielnego życia, ponadto w skrajnych przypadkach może doprowadzić do szybkiego zgonu.
Zespół Korsakowa objawy
Objawy zespołu Korsakowa dzielą się na neurologiczne oraz psychiatryczne. Do tych pierwszych można zaliczyć:
- zaburzenia czucia oraz kontroli ruchów;
- drgawki;
- oczopląs;
- nierówność źrenic;
- brak reakcji na światło;
- podwójne widzenie;
- opadająca górna powieka;
- zmiany skórne;
- uszkodzenie nerwów obwodowych;
- zaczerwienienie błon śluzowych.
Objawy, które dotyczą psychiki to przede wszystkim zaburzenia pamięci bieżącej, czyli osoba chora nie potrafi zapamiętać ani przywoływać nowych informacji. Dodatkowo ma trudności z przypomnieniem sobie minionych wydarzeń, nawet jeżeli pamięta określone sytuacje, to nie jest w stanie chronologicznie ich ułożyć. Przekaz pozbawiony jest wzajemnych relacji. Kolejnym objawem są konfabulacje, innymi słowy, opowiadanie zmyślonych historii, których zadaniem jest wypełnienie luk w pamięci. Pojawiają się także zaburzenia świadomości, np. osoba chora traci poczucie czasu, nie jest w stanie wskazać poprawnej kolejności dat, ponadto ma zaburzone postrzeganie przestrzeni oraz problemy z myśleniem abstrakcyjnym. Co ważne, osoba zmagająca się z zespołem Korsakowa jest w pełni świadoma, ponadto prawidłowo i logicznie rozumuje oraz wykonuje polecenia. Wyjątek stanowi niepamięć całkowita.
Rokowania w przypadku zespołu Korsakowa są niejednoznaczne.
Jakie są przyczyny występowania?
Zespół Korsakowa ujawnia się w przebiegu chorób, które są związane z zaburzeniem wchłaniania witaminy B1 z przewodu pokarmowego. Można do nich zaliczyć: nowotwory żołądka i jelit czy zespół krótkiego jelita. Duże niedobory są także zauważalne u osób, które zmagają się z problemami odżywiania np. anoreksja czy bulimia. Choroba może występować również w przypadku zatrucia tlenkiem węgla, zakażenia kiłą czy w wyniku urazu. Jednak zespół Korsakowa jest najczęściej diagnozowany u osób, które nadużywają alkoholu. Nadmierna konsumpcja prowadzi do zaburzeń wchłaniania tiaminy. Etanol uszkadza ścianki jelita cienkiego, które odpowiada za przyswajanie największej ilości witaminy B1. Co ważne, długotrwałe niedobory będą oddziaływać na pamięć i kojarzenie faktów.
Jaki ma związek z piciem alkoholu?
Główną przyczyną występowania zespołu Korsakowa jest niedobór witaminy B1, czyli tiaminy. Jest to spowodowane działaniem alkoholu na organizm człowieka. Szacuje się, że nawet ok. 90% alkoholików ma niedobór witaminy B1. Co ważne, jest ona kluczowa zarówno dla metabolizmu, jak i funkcjonowania komórek nerwowych. Właśnie dlatego u osób uzależnionych występuje szerokie spektrum zaburzeń neuropsychiatrycznych. Nadmierna konsumpcja alkoholu odpowiada zarówno za upośledzenie wchłaniania w obrębie uszkodzonego przewodu pokarmowego, jak i zaburzeń transportu do tkanek, co skutkuje zwiększonym wydalaniem wraz z moczem witamin z grupy B. Z kolei obciążana przez alkohol wątroba, nie funkcjonuje prawidłowo poprzez zmiany w metabolizmie oraz zaburzenia magazynowania, co znacząco przyczynia się do szybko postępujących niedoborów. Początkowe objawy braków witaminy B1 łatwo jest przeoczyć, lecz poważny deficyt może skutkować uszkodzeniem układu nerwowego, a w niektórych przypadkach nawet i serca. Choroba Korsakowa jest jednym z najpoważniejszych powikłań związanych z niedoborem witaminy B1.
Diagnostyka oraz leczenie powinno rozpocząć się jak najwcześniej, najlepiej zaraz po wystąpieniu pierwszych symptomów. Takie postępowanie znacząco zwiększa szansę na opóźnienie bądź zatrzymanie postępu choroby.