Program 12 kroków do szczęścia to jeden z autorskich projektów Anonimowych Alkoholików– grupy zrzeszającej osoby uzależnione wcześniej od alkoholu i uczęszczające na terapię grupową w ramach wspólnego wspierania się w drodze do trzeźwości.
Od czasu stworzenia koncepcji programu przez niezależną grupę AA, 12 kroków zaczęto wykorzystywać także oficjalnie w lecznictwie odwykowym i większości działających obecnie ośrodków leczenia uzależnień. Na czym polega program 12 kroków w stronę szczęścia i w jaki sposób pomaga alkoholikom pozostać w trzeźwości?
Program 12 kroków w grupach AA
Podstawowe zasady AA, w tym najważniejszy ze wszystkich program 12 kroków, zostały ukształtowane w dużej mierze przez dziedziny religii i medycyny i choć zależnie od kraju czy konkretnej grupy mogą różnić się nieco grupową ideologią, u podstaw zawsze opierają się na wsparciu duchowym w dążeniu do zachowania trzeźwości. To właśnie duchowość i powrót do religii pozwoliły nakreślić pierwowzory programu 12 kroków do szczęścia, o które dziś opierają się także psychologowie i terapeuci pracujący w ośrodkach leczenia uzależnień.
Co zakłada sam program 12 kroków? Jeden z oryginalnych zapisów wszystkich 12 zasad, przetłumaczonych z angielskiego, brzmi:
- Przyznaliśmy, że jesteśmy bezsilni wobec alkoholu, że przestaliśmy kierować własnym życiem.
- Uwierzyliśmy, że Siła Większa od nas samych może przywrócić nam zdrowie.
- Postanowiliśmy powierzyć naszą wolę i nasze życie opiece Boga, jakkolwiek Go pojmujemy.
- Zrobiliśmy gruntowny i odważny obrachunek moralny.
- Wyznaliśmy Bogu, sobie i drugiemu człowiekowi istotę naszych błędów.
- Staliśmy się całkowicie gotowi, aby Bóg uwolnił nas od wszystkich wad charakteru.
- Zwróciliśmy się do Niego w pokorze, aby usunął nasze braki.
- Zrobiliśmy listę osób, które skrzywdziliśmy i staliśmy się gotowi zadośćuczynić im wszystkim.
- Zadośćuczyniliśmy osobiście wszystkim, wobec których było to możliwe, z wyjątkiem tych przypadków, gdy zraniłoby to ich lub innych.
- Prowadziliśmy nadal obrachunek moralny, z miejsca przyznając się do popełnianych błędów.
- Dążyliśmy poprzez modlitwę i medytację do coraz doskonalszej więzi z Bogiem, jakkolwiek Go pojmujemy, prosząc jedynie o poznanie Jego woli wobec nas, oraz o siłę do jej spełnienia.
- Przebudzeni duchowo w rezultacie tych Kroków, staraliśmy się nieść posłanie innym alkoholikom i stosować te zasady we wszystkich naszych poczynaniach.
Zapisane w tej wersji zasady są wypowiadane przez grupę, jako wspólnotę, podkreślając jak ważną rolę w całej drodze do trzeźwości odgrywa tu wsparcie innych członków AA. Alkoholik pracujący nad sobą w oparciu o 12 kroków do szczęścia nigdy nie powinien czuć się sam, stąd też odwołania do świadomości grupowej oraz do religii.
Nie każdy, kto poddaje się leczeniu jest jednak gotowy na podjęcie duchowej drogi i przypisywanie tak dużej zasługi w leczeniu sile wyższej. Amerykański psycholog B. F. Skinner opracował więc bardziej humanistyczną, psychologiczną wersję kroków wykorzystywaną współcześnie w ośrodkach leczenia uzależnień.
12 kroków do szczęścia – narzędzie pracy psychologów w ośrodkach odwykowych
Poprawione przez jednego z najbardziej rozpoznawanych psychologów w amerykańskiej kulturze założenia programu 12 kroków do szczęścia brzmią znacznie mniej religijnie i dla wielu uczestników programów odwykowych to właśnie w tej wersji wydają się być bardziej przystępne. Idea ustalonych przez grupy AA zasad jest bardzo podobna, jednak tu, zamiast Boga i religii, można odwoływać się do specjalistów, przyjaciół, rodziny i wszystkich ludzi, którzy pomogli choremu podczas walki z nałogiem i teraz są jego podstawą do pozostawania w trzeźwości.
Program 12 kroków AA – jak i dlaczego działa tak skutecznie?
Określona struktura działań i zachowania, wyraźne zasady, których należy przestrzegać i ciągłe dążenie do spełnienia wymagań programu 12 kroków są często stabilizacją, jakiej członkowie grup odwykowych potrzebują w swoim życiu do odzyskania nad nim kontroli. Choć dotychczas podporządkowywali swoje dni alkoholowi, po terapii ich myślenie zostało uporządkowane.
Żadna forma leczenia uzależnienia nie pozbywa się go jednak całkowicie, czego dowodem jest wiele osób powracających do nałogu. Wdrożenie programu 12 kroków i poczucie chęci spełniania ich w każdym ze swoich działań prowadzi do pewnej rutyny, dzięki której utrzymanie postanowień odwyku staje się łatwiejsze.